Ukrayna’da güler yüzlü faşizm dönemi: Yeni devlet başkanı Zelenskiy kimdir?
Ukrayna devlet başkanlığı seçimlerinin ikinci turunda siyasi tecrübesi olmayan komedyen aday Vladimir Zelenskiy, eski Devlet Başkanı Pyotr Poroşenko’yu ezici bir üstünlükle mağlup etti.
Zelenskiy, 2014 yılında Kırım’ın ilhak edilmesi ve Moskova’nın Doğu Ukrayna’daki ayrılıkçılara destek vermesi de dahil olmak üzere “Rus saldırganlığına karşı yumuşak bir duruş sergilemekle” suçlanıyor.
Hatta seçim kampanyası sürecinde Poroşenko’nun destekçileri, Zelenskiy’in Kremlin’den finansman aldığını iddia edecek kadar ileri gitmişti. Zelenskiy’in ana destekçisi ise Privat Group’un patronu İgor Kolomoyskiy’di — yazının ilerleyen kısımlarında bu meselin daha geniş bir izahatı yer alacak, öncelikle Zelenskiy’in kampanya sürecinde ve öncesinde Rusya’yla ilgili beyanlarına bakmak gerekiyor.
Kampanya öncesi
Vladimir Zelenskiy, Mart 2014’te Rusya’nın Kırım’ı ilhak etmesinden kısa bir süre sonra yarımadayı ziyaret edebileceğini, ancak orada “silahlılar olduğu sürece” gitmeyeceğini söyledi.
Zelenskiy, Mart 2014’te şöyle konuştu:
Gerçekten Bay Putin’e seslenmek istiyorum. Sevgili Vladimir Vladimiroviç! Askeri bir çatışmanın en ufak bir kıvılcımının dahi gerçekleşmesine izin vermeyin. Çünkü Rusya ve Ukrayna gerçekten kardeş uluslar… İsterseniz dizlerimin üstüne çöküp size yalvarabilirim… Ama lütfen, halkımıza diz çöktürmeyin.
Ağustos 2014’te Zelenskiy, Donbas’taki Ukraynalı askerlere gösteri düzenleyerek, 1 milyon grivna [37 bin 200 Amerikan doları] bağışta bulundu. Ardından Rusya tarafından Zelenskiy hakkında soruşturma başlatıldı.
Yaptığı ziyarette Zelenskiy, Ukraynalı askerlere “ülkeyi her türlü pislikten korudukları” için teşekkür etti.
Rusya ve dış politika meseleleri hakkındaki kampanya vaatleri
Zelenskiy, bu yılın başlarında Kerç Boğazı’nda yaşanan provokasyonda Rusya tarafından yakalanan 24 denizciyi ülkeye geri getirme sözü verdi. Aday Zelenskiy, yaptığı açıklamada, denizcilerin serbest kalmasını sağlayarak ülkeye geri getirilmelerinim “bir numaralı görevi” olacağını dile getirdi.
Başkan seçilmesiyle Zelenskiy, Ukrayna ve Rusya arasındaki görüşmelerin kaçınılmaz olduğunu, çünkü ülkeler arasında “gerçek bir savaş yaşandığını” söyledi. “Ukrayna’nın egemenliği ve bağımsızlığı konusunda taviz verilmeyeceğini” dile getiren Zelenskiy, “Halkımızı da topraklarımızı da satmıyoruz” diye konuştu.
Diğer yandan Zelenskiy, Ukrayna’nın Avrupa Birliği ve NATO üyeliği konusunda referandum yapma sözü verdi.
Ayrıca Zelenskiy, bir röportajında Nürnberg mahkemesinde hüküm giyen Nazi işbirlikçisi Stepan Bandera’yı “Ukraynalıların bir kısmı için tartışmasız bir kahraman ve özgürlük savaşçısı olarak gördüğünü” dile getirdi.
Zelenskiy, Poroşenko’nun dekomünizasyon politikasını desteklediğini; Donbas’taki ayrılıkçıların Minsk anlaşmasında özel statü ve affa tabi tutulmasına karşı olduğunu — NATO üyeliğini ve Rusçanın sanat alanında ve sosyal medyada yasaklanmasını desteklediğini ifade etti.
Kırım ve Donbas planları
Zelenskiy, Donbas’ta ateşkes elde etmek için “güçlü bir enformasyon savaşı” planı olduğunu duyurdu. Planda, bölgede ve dünya çapında Rusça yayınların başlatılması ön görülüyor.
Zelenskiy, Kırım yarımadasının Ukrayna topraklarına yeniden dahil edilmesinin “ancak ve ancak Rusya’da yeni bir liderliğin başa geçmesiyle mümkün olabileceğini” ifade etti.
Ayrıca Zelenskiy, referandumun “Kırım sakinlerinin hür iradesine tekabül eden bir eylem olarak değerlendirdirilemeyecegini” söyledi.
Zelenskiy’in Rusya’dan finansal çıkarları var mı?
Bu iddiaları kampanya sürecinde yoğun olarak eski Devlet Başkanı Poroşenko ve ekibi tarafından ortaya atıldı. Bu iddialara göre Zelenskiy, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in yardımcısı Vladislav Surkov ve Rus milyarder Konstantin Malofeev’den finansman alıyordu.
Ukrayna Güvenlik Servisi (SBU) ise geçtiğimiz haftalarda söz konusu iddiaları başlatılan soruşturma kapsamında doğruladıklarını öne sürdü. Ancak seçim sürecinde Ukrayna Başsavcısı Yuriy Lutsenko ve SBU’nun Poroşenko’ya yakın bir konumda olduğu sır değil.
Bunun yanı sıra Nisan 2014’te Doğu Ukrayna’daki savaşın başlangıcında Rusya’yı ziyaret ettiği yönündeki suçlamalarla karşı karşıya kalan Zelenskiy, aynı yılın haziran ayında sona eren bir Rus film projesinde yer aldığını itiraf etti.
Devam edelim, Zelenskiy’e ait Kvartal 95 şirketi, Kırım’ın Rusya’ya bağlanmasının ardından tepki olarak kârlı Rus pazarını terk ederek yüzde 30’luk bir darbe aldı.
Zelenskiy ve İgor Kolomoyskiy bağlantısı
Zelenskiy, daha önce siyasi tecrübesi olmaması nedeniyle seçim kampanyasına Poroşenko’dan 1–0 geride başlamıştı.
Ancak Zelenskiy’in güçlü bir kozu bulunuyordu: Para babası İgor Kolomoyskiy. 'İş insanı' Kolomoyskiy, Eylül 2018’den bu yana İsrail’in Herzliya kentinde yaşıyor ve sahibi olduğu Ukrayna’nın en popüler televizyon kanallarından olan 1+1 TV, Zelenskiy’e son aylarda kaydettiği yükselişte önemli bir sıçrama tahtası oldu.
1+1 kanalı, başkanlık yarışının son haftalarında neredeyse tüm yayın akışını Zelenskiy’e tahsis etti. Zelenskiy’nin kanalda büyük bir yıldız olması, Kolomyskiy’le arasındaki ilişkinin varlığını teyit ediyor. Keza Kolomoskiy, Zelenskiy’in zaferinin ardından Ukrayna’ya geri döneceğinin mesajını vermişti.
Buna ek olarak Zelenskiy’in danışmanı ve Kolomoyskiy’in avukatı Andrey Bogdan, 2015’te Zelenskiy’in siyasete atılması fikrinin kendisine ait olduğunu söyledi.
Donbas’taki ilk “gönüllü” taburlar —Dnipro, Dnipro-1— dönemin Dinyeper valisi Kolomoyskiy’nin girişimiyle kuruldu ve ona ait Privat Group tarafından finanse edildi. Azov, Aydar Taburları ve Sağ Sektör grubu da kuruluş süreçlerinde Kolomoyskiy’den yoğun finansal destek aldı.
Kolomoyskiy, 1990’lı yıllardan beri Ukrayna’daki en güçlü insanlardan biri.
Ekonomik etkisi; bankacılık [Ukrayna’nın en büyük bankası PrivatBank], enerji [en önemli yakıt şirketi olan Ukrnafta’nın kontrolü], petrokimya [DniproAzot], medya [1+1 TV ve diğer birkaç televizyon ve radyo istasyonu] ve havacılık [MAU] sektörlerini kapsıyor. Tüm bu varlıklar, Kolomoyskiy ve iş ortağı Henadiy Boholyubov’un liderliğindeki Privat Group’u oluşturuyor. Her iki para babasının da ticari varlıkları yasadışı yollarla ya da zorla ele geçirdiği biliniyor.
Kolomoyskiy, Euromaidan darbesinin en önemli aktörlerinden biriydi zira eski Devlet Başkanı Viktor Yanukoviç tarafından çemberin dışına itilmişti . 2014 yılının başlarına kadar Kolomoyskyi, çoğunlukla Ukrayna dışında yaşadı. Varlıklarının hiçbirini kaybetmemiş olmasına rağmen, diğer büyük oligarşik grupların —Rinat Ahmetov ve Dmitriy Firtaş — aksine, yenilerini de kazanamadı.
Maidan darbesinin hemen ardından Kolomoyskiy, Dinyeper valisi olarak atandı. Ülkede sağcı paramilitarizmin canlandırılmasındaki rolü bu noktada başlıyor. 2014’te Odessa’da onlarca federasyon destekçisinin bir sendika binasında diri diri yakılarak katledildiği vaka, söz konusu grupların Kolomoyskiy’den aktif olarak fon aldığı dönemde gerçekleşti.
İlgili haber: ‘Zelenskiy, imajını pekiştirmek için lobi firması Signal Group’la işbirliği yaptı’
